در دهه‌های اخیر نظریه‌ی هوش چندگانه طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده و تا آنجایی به آن پرداخته شده که دیگر نمی‌توان یک شخص را صرفا با نسبت دادن صفت «باهوش»، جزو افراد خاص قرار داد. در این نظریه ۹ هوش متفاوت تعریف شده که هر فرد می‌تواند در یک یا چند نوع از آن‌ها نسبت به دیگران برتری داشته باشد. هوش اجتماعی یکی از این هوش‌ها است که به راحتی می‌توانید آن را در خود پرورش دهید.
در این مطلب از مجله اینترنتی فانیلی می‌خواهیم ابتدا با هوش اجتماعی آشنا شویم و سپس راه‌های پرورش و تقویت آن را یاد بگیریم.
هوش اجتماعی چیست؟
تعریف هوش اجتماعی به صورت کامل و رسمی به این شکل است: «به توانایی خودآگاهی و درک رابطه‌ی خود با دیگران در موقعیت‌های اجتماعی مختلف، هوش اجتماعی می‌گویند.» افرادی که از میزان بالایی از این هوش برخوردارند در تعاملات اجتماعی خود تلاش می‌کنند تا دو خصوصیت «شنونده‌ی فعالی بودن» و «مشارکت بین فردی» را تمرین کنند.
تحقیقاتی که در حوزه‌ی علوم اعصاب اجتماعی انجام شده نشان می‌دهد که هوش اجتماعی یک مهارت کلیدی برای رشد حرفه‌ای و شخصی است. ویژگی‌هایی مثل هم‌دلی، گوش دادن موثر و درک همراه با احساسات از خصوصیاتی است که در این افراد به خوبی به چشم می‌خورد.
هوش اجتماعی کودکان چیست؟
مشخصه‌های این هوش در کودکان هم مانند بزرگسالان است. یعنی کودکانی که از هوش اجتماعی خوبی برخوردار هستند می‌توانند به خوبی با کودکان دیگر معاشرت کنند. همچنین آگاهی از اینکه چه زمانی باید صحبت کنند، چه زمانی باید به حرف‌ها گوش دهند و چه کارهایی انجام دهند هم از نشانه‌های این هوش است که می‌تواند نقش موثری در رشد شخصیت کودکان داشته باشد.
اهمیت فراگیری مهارت‌های اجتماعی در کودکان فراتر از برقراری ارتباط با هم‌سالان است و می‌تواند موفقیت آینده‌ی آن‌ها را تضمین کند. اجرای ۶ روش زیر به رشد و توسعه‌ی این هوش در کودکان کمک می‌کند.
- به آن‌ها بیاموزید که چطور بدون حمله به دیگران خود را بیان کرده و از خود دفاع کنند.
- به آن‌ها کمک کنید تا مهارت حل تعارضات را یاد بگیرند.
- با آن‌ها از اهمیت احساسات صحبت کنید.
- آن‌ها را به احوال‌پرسی با دیگران و پاسخ دادن مناسب به سوالات تشویق کنید.
- به آن‌ها یاد بدهید که چطور تعاملات با کیفیتی با افراد مختلف داشته باشند.
- برای آن‌ها الگوی رفتاری خوبی باشید.
۴ رکن هوش اجتماعی
تمرین در حوزه‌ی خودآگاهی و آگاهی اجتماعی همراه با ایجاد مهارت‌های ارتباطی می‌تواند منجر به تعاملات بهتر در محیط‌های اجتماعی شود. در این بخش ۴ عنصر تشکیل دهنده‌ی هوش اجتماعی آشنا می‌شوید. شما می‌توانید با پرورش هر ۴ مورد در خود، میزان این هوش را افزایش داده و از قدرت هوش اجتماعی در روابط‌تان بهره ببرید.
۱. مهارت‌های ارتباطی
کار گروهی، گوش دادن فعال و مهربانی با دیگران همه از علائم بارز مهارت در برقراری ارتباط هستند.
۲. خود تنظیمی
خود تنظیمی به معنای توانایی فرد برای فکر کردن قبل از انجام هر اقدامی است. این خصوصیت می‌تواند در موقعیت‌هایی که نیاز به حل مسئله و ایجاد تسهیلات اجتماعی وجود دارد بسیار مفید و قابل توجه باشد.
۳. خودآگاهی
افرادی که نسبت به خود آگاهی دارند می‌توانند تاثیرات اعمال خود بر خودشان، دیگران و محیط اجتماعی که در آن حضور دارند را درک کنند. حس شوخ‌طبعی، فروتنی و زیادی جدی نگرفتن خود، از جنبه‌های کلیدی خودآگاهی است.
۴. آگاهی اجتماعی
ایجاد هم‌گامی و هماهنگی بین خود و دیگران باعث ایجاد آگاهی اجتماعی قدرتمند می‌شود. درک حالات عاطفی دیگران و نحوه‌ی رفتار بر اساس آن حاکی از آگاهی اجتماعی خوب در فرد است.
راه‌های تقویت هوش اجتماعی
درک روابط انسانی امکان ایفای نقش‌های مختلف اجتماعی را برای شما فراهم می‌کند و در نتیجه، می‌توانید به یک فرد اجتماعی موفق تبدیل شوید. اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که «چگونه هوش اجتماعی را افزایش دهیم؟» باید بدانید که برای توسعه و پرورش این هوش کافی است نکاتی که در ادامه می‌خوانید را دنبال و تمرین کنید.
۱. شنونده‌ی فعالی باشید.
به آنچه دیگران می‌گویند گوش دهید و صحبت آن‌ها را قطع نکنید. به نظرات احترام بگذارید و به سوال‌ها یا انتقادهایی که می‌شنوید با گرمی و آرامش پاسخ دهید.
۲. با دیگران هم‌دلی کنید.
برای تمرین هم‌دلی می‌توانید برای رفاه دیگران و درک احساسات آن‌ها کارهایی انجام دهید. این یک تمرین عالی برای پرورش احساس هم‌دلی با دیگران است.
۳. روی کار تیمی تمرکز کنید.
فروتنی و همکاری با دیگران از ارکان اصلی این هوش هستند. توانایی صلح با دیگران و امتحان ایده‌های جدید نمونه‌های خوبی برای تقویت این خصوصیات است.
۴. مهارت‌های ارتباطی را تمرین کنید.
مهارت‌های ارتباطی و مکالمه بخش مهمی از این هوش است. ارتباط قوی شامل توانایی صحبت کردن با اعتماد به نفس و پرهیز از زیاده‌گویی است.
۵. از حالات چهره‌ی مناسب استفاده کنید.
کیفیت حضور و حالات چهره هم نقش بسیار موثری در این هوش دارند. تکان دادن سر در زمان صحبت کردن دیگران، لبخند زدن در برابر شوخی دیگران و ابراز ناراحتی نسبت به شنیدن اخبار بد همه از نمونه‌های حالات چهره‌ی مناسب در ارتباطات است.
تفاوت هوش هیجانی و هوش اجتماعی
هوش اجتماعی هوش بین فردی، و هوش هیجانی هوش درون فردی است.
پروفسور هاوارد گاردنر
اگر بخواهیم به صورت خلاصه تفاوت بین این دو هوش را بیان کنیم باید بگوییم که هوش اجتماعی به معنای توانایی فرد برای تعامل با دیگران است. اما هوش هیجانی توانایی فرد برای تشخیص احساسات خود و همچنین احساسات دیگران است.
خصوصیات هوش هیجانی
- تحلیل خود
- خودآگاهی
- خود مدیریتی
خصوصیات هوش اجتماعی
- تحلیل رفتار اجتماعی
- آگاهی اجتماعی
- مدیریت روابط
تست هوش اجتماعی
شما می‌توانید با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت به انواع پرسشنامه هوش اجتماعی دسترسی داشته باشید. در این تست سوال‌هایی با جواب چند گزینه‌ای با محوریت موقعیت‌های اجتماعی از شما پرسیده می‌شود و در آخر می‌توانید بر اساس امتیازی که به دست آورده‌اید، میزان این هوش خود را بسنجید. سپس با توجه به نتیجه‌ی به دست آمده به مطالعه، تمرین و تقویت هر کدام از ارکان چهارگانه‌ای که قبل‌تر به آن‌ها اشاره کردیم بپردازید.
