این روزها که آگاهی مردم درباره‌ی مسائل زیست محیطی مربوط به دنیای فشن بیشتر شده، ترویج مد پایدار هم به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های افراد جامعه تبدیل گردیده است. همانطور که می‌دانید پرداختن به جنبه‌ی تاریک صنعت مد و فشن و همینطور آسیب‌هایی که به کره‌ی زمین می‌رساند می‌تواند به ما در تغییر عادات خرید خود کمک کند. در این مطلب از مجله اینترنتی فانیلی به پاسخ سوال «مد پایدار چیست؟» و بررسی دلایل اهمیت آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

مد پایدار یعنی چه؟

مد پایدار (Sustainable Fashion) به تولید آیتم‌های پوشیدنی و لباس‌هایی اشاره دارد که اثرات زیست محیطی کمتری دارند و استفاده از آن‌ها به ما کمک می‌کند تا مسئولیت‌های اجتماعی خود در برابر طبیعت و محیط اطرافمان را به انجام برسانیم. هدف اصلی به وجود آمدن و ترویج پیدا کردن مد پایدار تولید آیتم‌هایی است که در عین مقرون به صرفه بودن تا جای ممکن با محیط زیست سازگاری دارند.

یکی از مهم‌ترین اصول اکو-فشن (Eco-Fashion) یا همان مد سازگار با محیط زیست، جدی گرفتن اهمیت پارچه و مواد اولیه‌ای است که در فرآیند تولید لباس مورد استفاده قرار می‌گیرد. مد پایدار بر استفاده از الیاف طبیعی و ارگانیکی که بدون بکارگیری آفت‌کش‌ها و مواد شیمیایی مضر برداشت می‌شوند، مانند پشم، کتان و پنبه تاکید دارد. این مواد همچنین کاملا تخریب‌پذیر هستند و مدت زمان زیادی در مکان‌های دفن زباله باقی نمی‌مانند. اگر به این نوع پارچه‌ها علاقه دارید شاید بهتر باشد بدانید که استایل مینیمال چیست و چطور می توانید آن را دنبال کنید.

یکی دیگر از اهداف اصلی مد پایدار، ایجاد تغییر در فرآیند تولید آیتم‌های پوشیدنی است. این مفهوم بر تولید مسئولانه‌ی لباس‌ که شامل به حداقل رساندن ضایعات، استفاده از رنگ‌های طبیعی به جای مواد شیمیایی، کاهش مصرف انرژی و استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر است تاکید دارد.

تاریخچه‌ی مد پایدار چیست؟

مد پایدار که در سال‌های اخیر اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است یک مفهوم جدید و مدرن نیست و خیلی قبل‌تر از آنجه شما فکر بکنید به وجود آمده است. اصطلاح مد پایدار برای اولین بار در دهه‌ی ۹۰ میلادی مورد استفاده‌ی عموم مردم قرار گرفت، اما برای پیدا کردن ریشه‌های آن باید به قرن‌های هجدهم و نوزدهم میلادی بازگردیم.

در دوران پیش از وقوع انقلاب صنعتی در اروپا، مردم لباس‌هایشان را به صورت دستی و با استفاده از پارچه‌های تولید شده در محل زندگی خودشان می‌دوختند. لباس‌ها در آن زمان تولید انبوهی نداشتند و چون با استفاده از الیاف طبیعی دوخته می‌شدند، تاثیر منفی زیادی بر محیط زیست نمی‌گذاشتند. علاوه بر این، به دلیل محدودیت‌های آن زمان در خرید و تهیه‌ی پارچه مردم سعی می‌کردند لباس‌های خود را به طور مرتب تعمیر کنند و آن‌ها را برای نسل‌های آینده‌ی خود باقی بگذارند.

با وقوع انقلاب صنعتی در قرن‌های هجدهم و نوزدهم میلادی، تولید انبوه لباس و بکارگیری الیاف مصنوعی، مانند نایلون و پلی‌استر، در صنعت فشن آغاز شد. ظهور فست فشن، تولید لباس‌های ارزان و بی‌کیفیت، ترویج فرهنگ مصرف‌گرایی و تولید ضایعات از نتایج ناآگاهی مردم نسبت به تغییرات ماشینی آن زمان بود.

در دهه‌‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی افراد زیادی سعی کردند با افزایش آگاهی عمومی درباره‌ی تاثیرات زیست محیطی صنعت فشن، مفهوم مد پایدار را در میان مردم ترویج دهند. برای مثال فعالان جنبش اجتماعی هیپی (hippie)‌ تلاش کردند با فروش و استفاده از آیتم‌های پوشیدنی محلی،‌ دست‌ساز و فاقد مواد شیمیایی با انقلاب ماشینی و تاثیرات آن مبارزه‌ کنند. همین امر باعث به وجود آمدن سازمان‌های محیط زیستی زیادی چون صلح سبز (Greenpeace) و دوستان زمین (Friends of the Earth) شد که در جهت حفاظت محیط زیست و ترویج مسئولیت‌های اجتماعی انسان در برابر آن فعالیت می‌کنند.

تا اواخر قرن بیستم میلادی بسیاری از افراد سعی می‌کردند با ترویج مد پایدار در برابر محبوبیت روزافزون فست فشن ایستادگی کنند. در این زمان، تولید پنبه‌ی ارگانیک همچنان ادامه داشت و این محصول بدون استفاده از آفت‌کش‌ها یا کودهای مصنوعی کشت می‌شد.

در اواخر قرن بیست‌ و یکم مصرف‌کنندگان درباره‌ی تاثیرات صنعت فشن بر محیط زیست آگاهی بیشتری پیدا کردند. مفهوم مد پایدار در این دوره مقبولیت گسترده‌تری پیدا کرد و بسیاری از برندهای تولید‌کننده‌ی لباس مانند اچ اند ام (H&M) و پاتاگونیا (Patagonia) شروع به استفاده از الیاف بازیافتی در فرآیند تولید خود کردند. علاوه بر این، ظهور رسانه‌های اجتماعی نیز در ترویج مفهوم مد پایدار نقش زیادی داشت و باعث شد تا مصرف‌کنندگان بیشتر از تاثیر رفتار‌های خود در هنگام خرید باخبر شوند.

محبوبیت پیدا کردن آیتم‌های پوشیدنی دوخته شده بر پایه‌ی مد پایدار، باعث تولید پارچه‌ی تنسل (Tencel) یا لی کاغذی شد که نوعی فیبر سلولزی ساخته شده با فناوری نانو است. علاوه بر این، ترویج استفاده از لباس‌های دست دوم و وینتیج به جدی‌تر گرفته شدن مد پایدار کمک زیادی کرد. امروزه مد پایدار بیش از هر زمان دیگری مورد قبول واقع شده است و مصرف‌کنندگان به دنبال خرید لباس‌های سازگار با محیط زیست از برندهای اخلاق‌مدار هستند.

دلایل اهمیت مد پایدار چیست؟

صنعت فشن خیلی بیشتر از آنچه که شما فکر می‌کنید می‌تواند به کره‌ی زمین و محیط زیست آسیب برساند؛ اما در کنار آن دلایل دیگری هم برای دنبال کردن مد پایدار وجود دارد که در این بخش به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

حفاظت از جان حیوانات

احتمالا شما هم موقع فکر کردن به ارتباط میان حیات وحش و صنعت مد و فشن بلافاصله به یاد لباس‌های دوخته شده با خز یا پوست حیوانات می‌افتید. اما جالب است بدانید که این موضوع در مقیاسی بزرگتر به حیوانات آسیب وارد می‌کند. فرآیند رنگرزی و تولید پارچه‌ حدود ۲۰ درصد از آلودگی آب‌های کره‌ی زمین را به خود اختصاص داده است. سموم و فاضلابی که وارد آب می‌شود به طور مستقیم و غیرمستقیم بر محیط زندگی و سلامت حیوانات تاثیر می‌گذارد.

درباره‌ی ارتباط فشن و حیوانات باید بگوییم بر خلاف آنچه که بیشتر افراد فکر می‌کنند چرم طبیعی محصول جانبی صنعت گوشت نیست و سالانه بیش از ۴۳۰ میلیون حیوان قربانی تولید آن می‌شوند. برندهای مد پایدار به طور فعالانه در حال جایگزین کردن محصولاتی که به حیوانات آسیب وارد می‌کنند هستند. کفش‌های کتانی قابل کمپوست، ابریشم‌های تولید شده از مخمر به منظور استفاده شدن در استایل جذاب برای زنان، پشم گیاهی، کمربندهای ایمنی قابل بازیافت و چرم‌های تولید شده از برگ آناناس همگی نمونه‌هایی از تلاش این برندها هستند.

کاهش رد پای گازهای گلخانه‌ای

شاید برایتان جالب باشد که بدانید ۱۰ درصد گازهای گلخانه‌ای منتشر شده در سراسر جهان متعلق به کارخانه‌های تولید پوشاک و صنعت مد و فشن است. احتمالا برای شما هم سوال پیش بیاید که این دو موضوع چطور به یکدیگر مربوط می‌شوند؟ باید بگوییم که الیاف مصنوعی استفاده شده در پارچه‌ی لباس‌های برندهای فست فشن، مانند پلی‌استر و نایلون، از نفت و سوخت‌های فسیلی مشتق شده‌اند و فرآیند تولید آن‌ها باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای و افزایش گرمایش زمین می‌شود. در طرف مقابل، برندهای پایبند به مد پایدار برای تولید لباس‌های خود از الیاف طبیعی استفاده می‌کنند تا بکارگیری انرژی و آب را به حداقل برسانند.

بهترین روش کاهش مصرف آب با مد پایدار چیست؟

آب تقریبا در تمامی مراحل تولید لباس و آیتم‌های پوشیدنی بکار گرفته می‌شود؛ برای مثال شاید باور نکنید که به منظور تولید یک تیشرت ساده حدود ۷۰۰ گالن آب مصرف می‌شود. این مقدار، میزان آبی است که یک فرد در طول ۳۰ سال می‌تواند بنوشد. حالا تصور کنید که شما هر سال ۱۰ تا از تیشرت‌های بی‌کیفیتی که در حراج یک برند فست فشن خریداری کرده‌اید را دور بیاندازید.

خرید لباس از برندهایی که سعی می‌کنند به مد پایدار وفادار بمانند باعث کمک به کاهش مصرف آب در صنعت فشن می‌شود. پارچه‌هایی چون کتان، کنف و پنبه که همگی جزو الیاف طبیعی به شمار می‌آیند علاوه بر داشتن ماندگاری بالا، تجدید پذیر هم هستند.

کمک به ایجاد شرایط کاری امن و منصفانه برای کارگران

برده‌داری مدرن مشکلی است که در بسیاری از کارخانه‌های تولید پوشاک فست فشن به وفور دیده می‌شود. دستمزد ناچیز، شرایط بهداشتی نامناسب، آزار و اذیت جنسی، وضعیت ایمنی غیرقابل قبول و ساعات کاری بی‌پایان تنها بخشی از مشکلاتی است که کارگران برندهای فست فشن با آن‌ها روبرو هستند و در بسیاری ار موارد هیچ قانون و سازمانی برای حمایت از حقوق این افراد وجود ندارد.

برندهای مد پایدار درباره‌ی محیط کاری و شرایطی که برای کارگران خود فراهم کرده‌اند، به طور کاملا شفاف و واضحی صحبت می‌کنند. شرایط کاری انسانی، دستمزد عادلانه و ایجاد فرصت‌های شغلی بهتر برای همه‌ی کارگران از اهداف اصلی این برندها به شمار می‌آید و خرید از آن‌ها باعث می‌شود نسبت به خود و لباس‌هایمان حس بهتری داشته باشیم.

کمک به حفظ محیط زیست

تمام لباس‌های برندهای فست فشن پیش از آنکه به دست ما برسند برای یک مدت طولانی تحت فرآیندهای شیمیایی مختلفی قرار می‌گیرند. حدود ۸۰۰۰ ماده‌ی شیمیایی مختلف در مراحل تولید آن‌ها استفاده می‌شود که سفیدکننده‌، سود سوز‌آور و آمونیاک تنها نمونه‌هایی از آن‌ها هستند. این سموم پس از خارج شدن از کارخانه‌ها وارد آب‌های اطرافشان می‌شوند و هر فردی که برای یک مدت طولانی در معرض این مواد شیمیایی قرار بگیرد به بیماری‌های غیرقابل درمان مبتلا خواهد شد. با وجود این مواد شیمیایی جان کارگران، کشاورزان،‌ آبزیان و همه‌ی کسانی که به نوعی از آن آب‌ها استفاده می‌کنند در خطر خواهد بود.

برای جلوگیری از این مشکل و نجات محیط زیست اطراف خود می‌توانید به سراغ استفاده از لباس‌های وفادار به مد پایدار بروید که بکارگیری مواد شیمیایی در فرآیند تولیدشان به حداقل و در مواردی به صفر رسیده است.

روش‌های دنبال کردن مد پایدار چیست؟

حلا که به خوبی فهمیده‌اید مد پایدار چیست، اگر قصد تغییر رویه‌ی خریدهای خود را دارید باید بگوییم که کارهای زیادی وجود دارند که برای داشتن یک کمد لباس وفادار به مد پایدار می‌توانید انجام بدهید. در زیر به چند مورد از آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

۱. ذهنیت خودتان را تغییر بدهید

مهم‌ترین و ارزشمندترین قدمی که در جهت دنبال کردن مد پایدار می‌توانید بردارید تبدیل کردن خودتان به یک خریدار آگاه است. هر چه قدر بیشتر درباره‌ی برندهای فست فشن و مد پایدار بدانید خریدهای خود را بهتر و راحت‌تر انجام می‌دهید. خوشبختانه امروزه با وجود اینترنت و شبکه‌های اجتماعی پیدا کردن برندهای اکو-فشن و اخلاق‌مدار بسیار آسان‌تر از گذشته شده است.

۲. کمتر بخرید و بیشتر بپوشید

هنگام خرید یک لباس از خودتان بپرسید که «آیا من می‌توانم این لباس را ۳۰ بار بپوشم؟» اگر پاسخ شما به این سوال خیر بود بهتر است لباسی که در نظر دارید بخرید را فراموش کنید. شاید این کار کمی سخت به نظر برسد اما باید بدانید که سالانه ۱۰۰ میلیارد لباس در سطح جهان تولید می‌شود و شما به عنوان یک فرد طرفدار مد پایدار باید سعی کنید تا جای ممکن این مقدار را کاهش دهید.

۳. لباس دست دوم بخرید

سایت‌ها و صفحات اینستاگرام بسیار زیادی هستند که می‌توانند به شما در خرید لباس دست دوم کمک کنند. بر خلاف آنچه که اکثر مردم فکر می‌کنند، لباس‌های دست دوم در بیشتر مواقع کیفیت و شرایط ظاهری خوبی دارند و استفاده از آن‌ها می‌تواند از تاثیرات منفی صنعت فشن بر محیط زیست بکاهد. جالب است بدانید که بسیاری از افراد معروف جهان، مانند ریحانا و بلا حدید، هم به خرید لباس‌های دست دوم و وینتیج علاقه‌مند هستند و این کار را برای بهتر کردن استایل خودشان انجام می‌دهند.

۴. اجاره کردن لباس را امتحان کنید

بسیاری از افراد بر این باورند که لباس‌های مجلسی را هرگز نمی‌توان بیشتر از یک بار پوشید و ما هم این موضوع را به خوبی درک می‌کنیم. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود برای این دسته از مراسم‌ها به سراغ اجاره‌ی لباس بروید؛ با این کار از تولید و دور ریخته شدن زود هنگام این لباس‌ها جلوگیری خواهید کرد.

۵. از برندهای مدعی وفادار به مد پایدار دوری کنید

افزایش محبوبیت برندهای مد پایدار و خرید لباس‌هایی که به محیط زیست آسیبی نمی‌رسانند باعث شده تا بسیاری از برندها و شرکت‌های تولیدکننده‌ی پوشاک با استفاده از عبارت‌هایی چون «دوستدار طبیعت» یا «پایدار» سعی در جذب مشتری‌های بیشتر داشته باشند. بنابراین بهتر است پیش از هر کاری درباره‌ی منابع و سیاست‌های برند لباسی که در نظر دارید تحقیق کنید.

۶. مواد شیمیایی استفاده شده در لباس‌ها را بشناسید

شما با شناخت مواد شیمیایی استفاده شده در فرآیند تولید یک لباس می‌توانید درباره‌ی وفاداری آن‌ به مد پایدار تصمیم بگیرید. بیش از ۵۵ درصد لباس‌های جهان دارای پلی‌استر هستند و شما با دانستن نام همین ماده می‌توانید بسیاری از برندهای فست فشن را شناسایی کنید. در نقطه‌ی مقابل، پنبه‌ی ارگانیک نسبت به پنبه‌ی معمولی آب کمتری مصرف می‌کند و در هنگام تولید آن از آفت‌کش استفاده نمی‌شود.

۷. درباره‌ی کسیکه لباس شما را دوخته کنجکاو باشید

با توجه به مشکلاتی که کارگران کارخانه‌های تولید پوشاک با آن‌ها روبرو هستند، بهتر است در هنگام خرید لباس درباره‌ی شرایط و محیط کاری برند لباسی که می‌خواهید بخرید اطلاعات کسب کنید. برندهایی که لباس‌هایشان به طور نامعقولی قیمت کمی دارند، مشکوک به پرداخت دستمزد غیرمنصفانه به کارگرانشان هستند. علاوه بر این،‌ با یک جستجوی ساده در اینترنت می‌توانید از سیاست‌های کاری هر برندی مطلع شوید.

۸. از لباس‌های خود مراقبت کنید

اگر می‌خواهید لباس‌هایتان برای مدتی طولانی کنار شما باقی بمانند باید به خوبی از آن‌ها مراقبت کنید. اگر لباس‌هایتان قابل تعمیر بودند سعی کنید آن‌ها را دور نیاندازید و با پرداخت یک مبلغ مناسب به خیاط آن‌ها را تعمیر کنید. برای اطلاع از نحوه‌ی مراقبت از لباس‌ها می‌توانید به دستور شست‌وشو و نگهداری آن‌ها مراجعه نمایید.

۹. لباس‌های خود را به افراد دیگر بدهید

اگر در هنگام تمیز کردن کمد لباس‌های خود با آیتم‌هایی روبرو شدید که مدت‌ها است آن‌ها را نمی‌پوشید یا دیگر علاقه‌ای به استفاده از آن‌ها ندارید شاید بهتر باشد به فکر بخشیدن لباس‌هایتان باشید. اگر علاقه‌ای به این کار ندارید می‌توانید آن‌ها را با قیمتی مناسب به افراد دیگر بفروشید تا مطمئن شوید به ترویج مد پایدار کمک کرده‌اید.