مراسم روز ملی فناوری فضایی با حضور رئیس‌جمهور، وزیر ارتباطات، وزیر دفاع، رئیس سازمان فضایی و جمعی از مسئولان حوزه فضایی کشور برگزار شد. در این مراسم دستاوردهای یک سال اخیر در حوزه فناوری فضایی و همچنین برنامه‌هایی که کشور در حوزه توسعه فضایی پیش رو دارد، اعلام شد. معرفی و رونمایی از سه ماهواره جدیدی که وزارت دفاع و پژوهشگاه فضایی ساخته‌اند، بخش دیگری از مراسم روز فناوری فضایی بود.
مسعود پزشکیان در این مراسم بر پشتیبانی دولت چهاردهم از دستاوردها و فناوری‌های صنایع هوا و فضا تأکید کرد. رئیس‌جمهور همچنین توضیح داد که کشور ما این علم را در راستای سربلندی کشور و مردم به کار خواهد گرفت و از آن استفاده خواهد کرد.
ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در این مراسم جایگاه ایران در صنعت فضایی دنیا را یک «جایگاه ویژه» خواند و اعلام کرد که دولت چهاردهم اعتقاد جدی و باور راسخ به توسعه فضایی دارد. هاشمی در ادامه به تکالیف تعیین‌شده برای وزارت ارتباطات در برنامه هفتم توسعه در حوزه صنعت فضایی اشاره کرد و گفت:
ذیل فصل ۱۳ ماده ۶۷ برنامه هفتم توسعه تکالیفی برای وزارت ارتباطات در راستای توسعه زیست‌بوم فضایی کشور تعیین شده است. یکی از این تکالیف تثبیت جایگاهمان در مدار پایین (تا ۵۰۰ کیلومتری) و پس از آن، دستیابی به لایه ژئو یعنی ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری است.
– ستار هاشمی،وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
وزیر ارتباطات در ادامه به برنامه‌هایی اشاره کرد که در دستور کار مجموعه نهادهای فعال در حوزه صنعت فضایی کشور قرار دارد. رسیدن به مدار ژئو اولین برنامه‌ای بود که وزیر ارتباطات به آن اشاره کرد و توضیح داد که در آینده میان‌مدت به لایه‌های بالاتر دسترسی پیدا خواهیم کرد.
تکمیل پایگاه فضایی چابهار (واقع در سواحل مکران) در راستای توجه دولت چهاردهم به سواحل مکران برنامه دیگری است که در صنعت فضایی دنبال می‌شود. تکمیل ایستگاه‌های چناران و سلماس برای استفاده از خدمات فضایی نیز در دستور کار قرار دارد. هاشمی ایجاد منظومه مخابراتی و ارتباطی شهید سلیمانی را هم برنامه دیگر در این حوزه اعلام کرد.
او تحقق این هدف‌ها و رسیدن به دستاوردها در صنعت فضایی کشور را حاصل همکاری بخش‌های مختلف دانست و گفت: «بازیگران مختلف، از وزارتخانه‌های متعدد تا حوزه‌های لشکری و کشوری و بخش خصوصی، باید منظومه‌وار کنار هم قرار بگیرند و موفقیت‌ها را رقم بزنند.»
بخش خصوصی می‌تواند مسیر دستاوردهای صنعت فضایی را شتاب ببخشد
هاشمی در ادامه بر اهمیت استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی تأکید کرد و گفت: «باور ما این است که این بخش می‌تواند مسیر دستاوردها را شتاب ببخشد. بخش خصوصی ظرفیت‌هایی مثل استفاده از نیروی انسانی توانمند کشور را دارد، نگاهش معطوف به استفاده بهینه از منابع است و بهره‌وری ایجاد می‌کند. این بخش همچنین می‌تواند به تعاملات بین‌المللی ما کمک کند.»
در این مراسم از دو ماهواره سنجشی و یک ماهواره مخابراتی جدید نیز رونمایی شد و وزیر ارتباطات آن‌ها را معرفی کرد:
یکی از ماهواره‌های ما نمونه ارتقایافته ماهواره «پارس ۱» است که یک ماهواره سنجشی است و دقت تصویربرداری ۵۰۰ متر دارد و توسط پژوهشگاه فضایی ساخته شده است. ماهواره «پارس ۲» را هم ساخته‌ایم که یک ماهواره سنجشی با دقت تصویری ۴ متر سیاه‌وسفید و ۸ متر رنگی است. این ماهواره در وزارت دفاع با همکاری شرکت صاایران ساخته شده است. ماهواره ناوک هم یک ماهواره مخابراتی است که توسط پژوهشگاه فضایی برای تست و آزمون در ارتفاع بالا طراحی و ساخته شده است.
– ستار هاشمی،وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
کاربرد ماهواره‌ها در کشور
او همچنین به موارد مختلف استفاده از ظرفیت صنعت فضایی در حوزه‌های گوناگون اشاره کرد که دولت به دنبال محقق کردن آن‌ها است. یکی از این کاربری‌ها استفاده از ماهواره‌ها برای تهیه نقشه‌های پوششی است که می‌تواند به مدیریت سرزمین برای جلوگیری از دست‌اندازی‌ها به کشور و تغییر کاربری اراضی کشاورزی کمک کند. دومین کاربرد می‌تواند مدیریت پیکره و منابع آبی کشور از طریق ماهواره‌های سنجشی باشد و شناسایی کانون ریزگردها که به‌عنوان یک پدیده آزاردهنده زیست‌محیطی در کشور شناخته می‌شود، می‌تواند کاربرد دیگر ماهواره‌ها باشد.
از همه ظرفیت‌های کشور برای توسعه صنعت فضایی استفاده می‌کنیم
سرتیپ عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع، نیز در مراسم روز ملی فناوری فضایی از همکاری این وزارتخانه با ۷ هزار شرکت خصوصی، ۱۳۰۰ شرکت دانش‌بنیان و استفاده از همه ظرفیت‌های کشور برای توسعه صنعت فضایی کشور خبر داد.
او با اشاره به این که در برخی عرصه‌های این صنعت مثل ساخت ماهواره و ماهواره‌بر به خودکفایی رسیده‌ایم، گفت: «البته خودکفایی به معنای قطع ارتباط با دنیا نیست، به این معنا است که دیگر وابسته نیستیم. ما در آینده می‌توانیم خدمات فضایی را به کشورهایی که روابط خوبی با آن‌ها داریم ارائه کنیم.»
وزیر دفاع در ادامه با اشاره به تثبیت صنعت فضایی ایران در مدار لئو اعلام کرد که برنامه پیش روی این صنعت دستیابی به لایه بالاتر یعنی ژئو است. به گفته نصیرزاده، در این راستا باید بلوک انتقال مداری ایجاد شود تا امکان رسیدن به لایه بالاتر فراهم شود.
تزریق بلوک انتقال مداری «سامان ۱» برای فرستادن ماهواره به مدارهای بالاتر انجام شده است
البته آن طور که حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی و معاون وزیر ارتباطات، در این مراسم توضیح داد،، «تزریق بلوک انتقال مداری «سامان ۱» برای فرستادن ماهواره به مدارهای بالاتر» یکی از اقدامات یک سال اخیر سازمان فضایی بوده که انجام شده است. او همچنین به دستاوردهای دیگری که از بهمن ۱۴۰۲ تا بهمن ۱۴۰۳ در صنعت فضایی کشور محقق شده نیز اشاره کرد.
«در اسفند ۱۴۰۲ پرتاب موفق ماهواره سنجشی «پارس ۱» را داشتیم و در شهریور ۱۴۰۳ هم ماهواره «چمران» را با ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» به فضا پرتاب کردیم. این پرتاب هم از این جهت که سومین پرتاب موفق این ماهواره‌بر بود برای ما اهمیت داشت چون هدف تثبیت ماهواره‌بر در فضا را محقق کرد؛ هم از این جهت که با قرار گرفتن ماهواره چمران در مدار تست‌های اصلاح مداری را انجام دادیم.»
به گفته سالاریه، آبان امسال هم ماهواره سنجشی «کوثر» و ماهواره مخابراتی «هدهد» که به‌طور کامل توسط بخش خصوصی ساخته شده بودند، در یک تعامل بین‌المللی به فضا پرتاب شدند. آذر ۱۴۰۳ نیز سازمان صنایع هوا و فضای وزارت دفاع موفق شد ۳۰۰ کیلوگرم جرم در مدار تزریق کرد و همچنین در همین عملیات دومین پرتاب ماهواره سیمرغ نیز اتفاق افتاد.
ایجاد زیرساخت‌ها در دستور کار قرار دارد
معاون وزیر ارتباطات اعلام کرد که توسعه زیرساخت‌ها از طریق ایجاد و تکمیل پایگاه‌هایی همچون پایگاه پرتاب چابهار در دست انجام است که در حال حاضر ۸۰ درصد از فاز اول این پروژه انجام شده است. رئیس سازمان فضایی این پایگاه را هم دارای اهمیت جغرافیایی دانست و هم آن را دروازه ورود به بازارهای بین‌المللی پرتاب خواند.
او همچنین از در حال ساخت بودن پایگاه‌های دریافت تصاویر و مراکز کنترل خبر داد تا با این مراکز «کاربرد و استفاده از خدمات ماهواره‌ها نسبت به گذشته پیشرفت‌هایی داشته باشد و افزایش پیدا کند.»
در آستانه صنعت فضایی قرار داریم
محرم غیاثوند، رئیس شرکت صاایران نیز در این مراسم وضعیت فعلی حوزه فضایی کشور را «گذار از توسعه فناوری فضایی به صنعت فضایی» خواند. او گفت: «هدف از فعالیت‌ها و برنامه‌ها در عرصه فضایی، توسعه صنعت فضایی و ارائه خدمات فضایی به جامعه در زمان مطلوب با کیفیت مطلوب است.» خدماتی مثل موقعیت‌یابی، تصویربرداری، مخابرات پهن‌باند و… از جمله خدماتی است که ماهواره‌ها به جامعه ارائه می‌کنند.
مدیرعامل شرکت صاایران اعتقاد دارد که «ما هنوز در ایران صنعت فضایی نداریم و پیش از این صرفاً برنامه‌های تحقیقات فضایی داشته‌ایم و اکنون با اقدامات، پرتاب‌ها و تثبیت‌هایی که داشته‌ایم در آستانه صنعت فضایی قرار گرفته‌ایم.» او در ادامه توضیح می‌دهد که تحقق صنعت فضایی به برخی الزامات نیاز دارد:
یکی از الزامات داشتن پرتاب‌های تثبیت‌شده است. دومین مورد تثبیت سکو در مدار است و سومین مورد هم وجود سامانه‌ها و مراکز کنترل زمینی امن و پایدار است. چهارمین الزام برای داشتن صنعت فضایی این است که بتوانیم قطعاتی را که نمی‌توانیم از کشورهای دیگر تهیه کنیم، بومی‌سازی کنیم.
– محرم غیاثوند،مدیرعامل شرکت صاایران
او در ادامه می گوید اکنون این الزامات در ایران تحقق یافته است: «ادعا می‌کنیم که همه این ۴ مورد را داریم و به همین دلیل می‌گوییم که در آستانه صنعت فضایی قرار داریم. با رسیدن به صنعت فضایی، به‌زودی در مرحله بعدی یعنی توسعه صنعت فضایی قرار خواهیم گرفت.»
به گفته غیاثوند، توسعه صنعت فضایی به معنای رسیدن به منظومه ماهواره‌ای است که ایجاد منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی با همکاری سازمان فضایی، بخش دولتی و بخش خصوصی اولین برنامه برای تحقق آن است.
مدیرعامل شرکت صاایران می‌گوید هدف از ایجاد این منظومه به‌روزرسانی ۵ هزار حسگر اینترنت اشیا است که برای تحقق آن ساخت ۲۰ ماهواره برای قرار گرفتن در ۶ مدار در نظر گرفته شده است. به گفته او، زیرسامانه‌های اولیه برای رسیدن به این اهداف ساخته شده و اولین پرتاب‌ها از سال آینده انجام می‌شود.
