بیل گیتس، بنیان‌گذار مایکروسافت، بارها از عملکرد ضعیف مایکروسافت در زمینه‌ی گوشی‌های هوشمند و سیستم‌عامل‌های موبایل به‌عنوان بزرگ‌ترین اشتباه خود یاد کرده؛ به‌طوری‌که به گفته‌ی او، این اشتباه بالغ‌بر ۴۰۰ میلیارد دلار برای مایکروسافت هزینه داشته است.

اظهارات گیتس در حالی مطرح می‌شود که مایکروسافت با سیستم‌عامل ویندوز، سلطه‌ای بی‌چون‌وچرا بر دنیای کامپیوترهای شخصی دارد و ارزش سهام آن به ۳ تریلیون دلار می‌رسد؛ اما سؤالی که برای بسیاری مطرح می‌شود این است که چطور مایکروسافت در رقابت سیستم‌عامل کامپیوتر بسیار موفق بود اما در رقابت سیستم‌عامل موبایلی، شکست خورد؟

داستان از جایی شروع می‌شود که اپل در ژوئن ۲۰۰۷ با معرفی آیفون، انقلابی در دنیای موبایل به پا کرد. اندکی بعد، در سپتامبر ۲۰۰۸، دستگاه‌های مبتنی‌بر سیستم‌عامل اندروید نیز به بازار عرضه شدند. در این میان، مایکروسافت با تأخیری قابل‌ توجه، در اکتبر ۲۰۱۰، سیستم‌عامل ویندوز فون ۷ را معرفی کرد. همین تأخیر، ضربه‌ای مهلک به مایکروسافت وارد کرد. در آن زمان، بازار سیستم‌عامل‌های موبایل تقریباً با اندروید و iOS تسخیر شده بود؛ به‌طوری‌که این دو سیستم‌عامل در مجموع ۹۹٫۹ درصد از سهم بازار را در اختیار داشتند.

گیتس اعتقاد دارد همین تأخیر، سرنوشت مایکروسافت در بازار موبایل را رقم زد. او معتقد است که در دنیای نرم‌افزار، به‌ویژه در بخش پلتفرم‌ها، بازارها به‌صورت «برنده همه‌چیز را می‌برد» عمل می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، اگر شما با نصف یا حتی ۹۰ درصد از تعداد برنامه‌های رقیب، وارد بازار شوید، محکوم به شکست هستید. این دقیقاً همان اتفاقی بود که برای ویندوز فون رخ داد. کمبود اپلیکیشن‌های کاربردی و جذاب، کاربران و توسعه‌دهندگان را از آن دور کرد و به‌سوی اندروید و iOS سوق داد.

در این میان، واکنش ریچ ماینر، یکی از بنیان‌گذاران اندروید، جالب‌توجه است. ماینر در واکنش به اظهارات گیتس، در شبکه‌ی اجتماعی ایکس نوشت: «یکی از دلایل اصلی شکل‌گیری اندروید، جلوگیری از تسلط مایکروسافت بر بازار موبایل، مشابه آنچه در بازار کامپیوترهای شخصی اتفاق افتاد، بود.» او می‌گوید سلطه‌ی مایکروسافت در بازار کامپیوترهای شخصی، نوآوری را سرکوب می‌کرد و اندروید با مدل متن‌باز خود، به‌عنوان جایگزینی برای اکوسیستم‌های انحصاری، از جمله مایکروسافت و اپل، پا به عرصه گذاشت.

به نظر می‌رسد که مایکروسافت به‌طور غیرمستقیم در شکل‌گیری اندروید نقش داشته است. انتقادهایی که در آن زمان از سلطه‌ی مایکروسافت در بازار کامپیوترهای شخصی مطرح می‌شد، زمینه‌ساز شکل‌گیری پلتفرم متن‌باز اندروید شد که به‌دنبال ایجاد فضایی رقابتی‌تر و نوآورانه‌تر بود. در نهایت، اشتباه محاسباتی مایکروسافت در ورود دیرهنگام به بازار موبایل و عدم توجه به نیازهای کاربران، باعث شد تا این شرکت فرصتی طلایی را از دست بدهد و میلیاردها دلار سود بالقوه را به رقبای خود واگذار کند.

اختلاف‌نظر مطرح‌شده بین هم‌بنیان‌گذاران مایکروسافت و اندروید، نشان از پیچیدگی‌های رقابت در دنیای فناوری دارد. از یک سو، گیتس از فرصتی که از دست رفت، ابراز تأسف می‌کند و از سوی دیگر، ماینر باور دارد اقدامات گذشته‌ی مایکروسافت، به‌طور غیرمستقیم، در شکل‌گیری اندروید و موفقیت آن نقش داشته است. به‌هرحال، عدم موفقیت مایکروسافت در بازار تلفن‌های هوشمند، یکی از نقاط عطف مهم در تاریخ این شرکت و دنیای فناوری به‌شمار می‌رود.