بیل گیتس و استیو جابز یکدیگر را از سالها قبل میشناختند. این دو گیک تکنولوژی که طرز تفکر مشابهی هم داشتند، در اواخر دههی ۱۹۷۰ با یکدیگر آشنا شده بودند و در دهههای بعد نیز مسیرشان بارها با هم تلاقی کرد.
جابز خلاق و نوآور که بهدلیل روحیهی غیرمتعارفش شناخته میشد و بیل گیتس، یکی از ثروتمندترین و موفقترین کارآفرینان جهان در ابتدا روابط دوستانهای داشتند، اما با ورود محصولات و منافعشان به عرصهی رقابت، به هماورد اصلی یکدیگر تبدیل شدند.
رقابت میان جابز و گیتس در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیستویکم، صنعت الکترونیک و تکنولوژی را بهطرز چشمگیری ارتقا داد؛ اما رابطهی بین این دو غول فناوری از مسیرهای پرپیچوخمی گذر کرد که خواندنش خالی از لطف نیست.
تأسیس اپل و مایکروسافت با فاصله یک سال از یکدیگر
استیو جابز که در کالیفرنیا و تحت سرپرستی مادرخوانده و پدرخواندهاش (کلارا و پل جابز) بزرگ شده بود، از نوجوانی به حوزهی الکترونیک علاقه داشت و در گاراژ خانه به آزمایش و سرهمبندی دستگاههای الکترونیکی میپرداخت. پس از آشنایی با استیو وازنیاک در دبیرستان هومستد، دوستی نزدیکی میان آن دو شکل گرفت. جابز در سال ۱۹۷۲ وارد کالج رید در اورگن شد، اما تنها پس از شش ماه تحصیل، آنجا را ترک کرد و به سانفرانسیسکو رفت. او در سال ۱۹۷۴ در شرکت آتاری مشغول به کار شد و در آوریل ۱۹۷۶، همراه با وازنیاک، شرکت اپل را تأسیس کرد.
جابز تنها پس از ۶ ماه و گیتس پس از دو سال دانشگاه را ترک کردند
بیل گیتس در سال ۱۹۵۵ در سیاتل متولد شد و علاقهاش به فناوری را در دوران تحصیل در مدرسهی لیکساید کشف کرد. او در سال ۱۹۷۳ وارد دانشگاه هاروارد شد، اما تنها دو سال در آنجا ماند. گیتس علاقهای به تحصیلات دانشگاهی نداشت و بیشتر مشتاق برنامهنویسی و راهاندازی شرکت خودش بود. او یک سیستمعامل کامپیوتری توسعه داد و در آوریل ۱۹۷۵، همراه با پل آلن، هممدرسهای سابق خود در لیکساید، شرکت مایکروسافت را تأسیس کرد.
آشنایی و آغاز همکاری جابز و گیتس در اواخر دهه ۱۹۷۰
جابز و وازنیاک که مشغول توسعهی کامپیوترهای اپل بودند، به نرمافزارهای گیتس علاقهمند شدند. جابز در اواخر دههی ۱۹۷۰ با گیتس ملاقات کرد و مدتی بعد از او خواست که برای کامپیوترهای شخصی اپل، یک زبان برنامهنویسی طراحی کند. گیتس در آن زمان یک قرارداد همکاری با IBM، بزرگترین تولیدکنندهی کامپیتر در آن دوران امضا کرده بود.
جابز به مقر مایکروسافت در سیاتل رفت و توافقی میان او و گیتس شکل گرفت تا براساس آن مایکروسافت نرمافزارهایی برای اپل توسعه دهد. طبق این توافق، گیتس متعهد شد که یک برنامهی صفحهگسترده (اکسل)، یک نرمافزار پردازش متن (ورد) و یک زبان برنامهنویسی آسان به نام BASIC را برای اپل طراحی کند. گیتس پساز امضای قرارداد به کوپرتینو کالیفرنیا، محل استقرار اپل رفت تا نرمافزارهایش را به جابز و دیگر مدیران اپل معرفی کند.
گیتس نه کامپیوتر اپل را پسندید و نه رفتار جابز را
گیتس در این سفر چندان تحت تأثیر قابلیتهای کامپیوتر اپل، بهویژه رابط گرافیکی آن که جابز بسیار از آن تعریف کرده بود، قرار نگرفت و همچنین از نحوهی برخورد جابز با خود چندان خشنود نشد.
او در این مورد میگوید: «این ملاقات بیشتر شبیه یک اغواگری عجیب بود. استیو میگفت: «ما خیلی هم به تو احتیاج نداریم و خودمان داریم کار فوقالعادهای انجام میدهیم. او تلاش میکرد که از مهارتهای فروشش استفاده کند، اما رفتارش طوری بود که انگار میخواست بگوید هرچند ما به تو نیازی نداریم، اما شاید اجازه دهیم که در این پروژه مشارکت داشته باشی!»
اختلاف بر سر همکاری مایکروسافت با IBM
زمانی که اپل در حال آمادهسازی مکینتاش برای عرضهی عمومی بود، بیل گیتس و مایکروسافت مشغول همکاری با IBM شدند. این مسئله باعث نگرانی استیو جابز شده بود، زیرا میترسید که مایکروسافت رابط گرافیکی مکینتاش را کپی و از آن برای منافع خود استفاده کند. نگرانیهای جابز بیدلیل نبود و زمانی که در سال ۱۹۸۳ در جریان توسعهی سیستمعامل ویندوز توسط مایکروسافت قرار گرفت، بهشدت از دست گیتس عصبانی شد.
جابز بر سر بیل گیتس فریاد زد و گفت: «تو داری ایدههای ما را میدزدی!»
گیتس داشت نرمافزاری را برای IBM میساخت که از قابلیتهای گرافیکی نظیر آنچه جابز در نظر داشت و روی آن کار میکرد، بهره میبرد. این موضوع جابز را عصبانی کرد و موجب شد گیتس را به کالیفرنیا فرا بخواند. گیتس این دیدار را یک نوع «احضار» توصیف میکند و میگوید جابز با عصبانیت بر سر او فریاد زد و گفت: «تو داری ایدههای ما را میدزدی! من به تو اعتماد کردم، اما حالا داری از ما دزدی میکنی!»
همسایه پولدار و دزدی تلویزیون!
گیتس اهمیتی به عصبانیت جابز نداد. او در مقابل تنها به جابز یادآوری کرد که ایدهی رابط کاربری گرافیکی در اصل متعلق به شرکت زیراکس بود و اپل هیچ مالکیت انحصاری بر این فناوری نداشت. او گفت: «استیو، فکر میکنم بیش از یک راه برای نگاه کردن به این موضوع وجود دارد. من قضیه را اینطور میبینم که هر دو ما یک همسایهی ثروتمند بهنام زیراکس داشتیم. من مخفیانه وارد خانهاش شدم تا تلویزیونش را بدزدم، اما دیدم که تو قبل از من آن را دزدیدهای!»
حقیقت این ادعا سالها موضوع بحث و گمانهزنیهای بسیار بوده است. زیراکس در سال ۱۹۷۹ در مرکز تحقیقاتی خود به نام PARC (مخفف Palo Alto Research Center)، کامپیوتری به نام Alto داشت که مهندسان اپل در بازدید از این مرکز، عملکرد آن را از نزدیک دیدند. استیو جابز هرگز زیر بار نرفت که فناوری زیراکس را کپی کرده، بلکه تنها اذعان داشت که از آن الهام گرفته است!
بیل گیتس برای مکینتاش تبلیغ میکند
پساز موفقیت کامپیوترهای Apple I و Apple II و Apple IIe، کوپرتینونشینها در سال ۱۹۸۴ از کامپیوتر مکینتاش رونمایی کردند. علاوهبر تبلیغ معروف مکینتاش در مسابقات سوپر بول، بیل گیتس در ویدئوهای تبلیغاتی دیگر این محصول حضور داشت. برای مدتی بهنظر میرسید که این دو نابغهی کامپیوتر اختلافات خود را کنار گذاشتهاند و آمادهی همکاری برای تسخیر دنیای فناوری هستند، اما طوفان دیگری در پیش بود.
انتشار ویندوز دوباره روابط را تیره و تار کرد
با انتشار ویندوز در سال ۱۹۸۵، رابطهی بین استیو جابز و بیل گیتس به نقطهای بحرانی رسید. جابز با عصبانیت میگفت: «آنها ایدههای ما را در روز روشن دزدیدند، چون بیل گیتس هیچ شرم و حیایی ندارد!» گیتس نیز در مقابل گفته بود: «اگر او واقعاً حرفهایی را که میزند، باور دارد، بهتر است بگذاریم در دنیای خیالی خودش سیر کند.»
گیتس به جابز یادآوری کرد که هردو ایدهی رابط کاربری گرافیکی را از زیراکس دزدیدهاند
استیو جابز که مدتی را در هند سپری کرده بود، از مواد روانگردان استفاده میکرد و به دلیل داشتن تجربههای گوناگون، خود را فردی با افکار باز میدانست. او گیتس را به تمرکز بیش از حد بر کسبوکار متهم میکرد. گیتس در مصاحبه با The Independent در این رابطه گفت: «استیو به من گفت کاش مواد روانگردان مصرف میکردی، شاید در این صورت سلیقهی بهتری در طراحی محصولاتت پیدا میکردی.» گیتس نیز در پاسخ به شوخی گفته بود: «ظاهراً من از ترکیب اشتباهی استفاده کردم.»
اختلافات شخصیتی میان این دو کاملاً آشکار بود. جابز، گیتس را فردی خشک و بیروح توصیف میکرد و میگفت: «او اگر یکبار الاسدی مصرف میکرد یا در جوانی به یک آشرام (صومعههایی برای خلوت گزیدن و امور معنوی) در هند میرفت، اکنون میتوانست دیدگاه وسیعتری داشته باشد.» در مقابل، گیتس معتقد بود که جابز فردی عجیب است، از نظر شخصیتی نقصهایی دارد و رفتارهایش غیرمعمول است.
خروج جابز از اپل و سلطه مایکروسافت بر دنیای کامپیوتر
در سال ۱۹۸۵، اختلافاتی بین استیو جابز و جان اسکالی، مدیرعامل جدید اپل به وجود آمد. پس از بالا گرفتن این اختلافات که جزئیات آن هنوز هم کاملاً مشخص نیست، جابز شرکت را ترک کرد. اسکالی ادعا میکرد که جابز اخراج نشده است، اما در هر صورت او از اپل کنار گذاشته شده بود. جابز پس از ترک اپل، شرکت جدیدی به نام NeXT را تأسیس کرد که شکست خورد.
جابز در تلاش بعدی، در سال ۱۹۹۵ استودیو پیکسار را راهاندازی کرد که تبدیل به موفقیت بزرگی برای او شد. در همین زمان، ویندوز ۹۵ که لقب محبوبترین سیستمعامل جهان را از آن خود کرده بود، بیل گیتس ۴۰ ساله را در صدر فهرست ثروتمندترین افراد جهان نشاند.
انتقادات تند جابز از محصولات مایکروسافت
جابز اگرچه دیگر در اپل نبود، همچنان دست از انتقاد از مایکروسافت و محصولاتش برنمیداشت. او مایکروسافت را به تولید «محصولات درجه سه» متهم میکرد و حتی پا را فراتر گذاشت و یک بار گفت: «تنها مشکل مایکروسافت این است که هیچ سلیقهای ندارد. آنها هیچ بویی از سلیقه نبردهاند و من این را نه در یک بخش خاص، بلکه در سطحی گسترده در این شرکت میبینم. آنها هیچ ایدهی خلاقانهای ارائه نمیدهند و هیچ عنصر فرهنگی در محصولاتشان وجود ندارد.»
استیو جابز: «مایکروسافت هیچ بویی از سلیقه نبرده است!»
گیتس بعدها در واکنش به این انتقادات گفت: «جابز با این که اطلاعات زیادی دربارهی فناوری نداشت، اما شم فوقالعادهای نسبتبه این که چه چیزی کارآمد است، داشت.»
گیتس برای نجات اپل وارد عمل میشود
در اواسط دههی ۱۹۹۰، اپل با بحران مالی بزرگی مواجه شد و از استیو جابز درخواست کرد تا بازگردد و به احیای شرکت کمک کند. او پس از کشمکشهایی سرانجام در سال ۱۹۹۶ به شرکت بازگشت، اما حضورش بهتنهایی برای رفع بحران کافی نبود.
-
۳۹ تصویر از روند تبدیل شدن اپل به ارزشمندترین شرکت دنیا به دست استیو جابز
یک سال بعد، جابز از یک همکاری جدید با مایکروسافت و بیل گیتس خبر داد که شامل سرمایهگذاری ۱۵۰ میلیون دلاری مایکروسافت در اپل میشد. جابز در سال ۱۹۹۷ بهطور علنی از گیتس بابت نجات اپل قدردانی کرد و اظهار داشت که «بیل گیتس دنیا را به جای بهتری تبدیل کرده است». بااینحال، وقتی گیتس همان سال در کنفرانس MacWorld ظاهر شد، حاضران او را هو کردند.
انتقادات جابز تمامی ندارد
جابز حتی پساز کنارهگیری بیل گیتس از مدیریت مایکروسافت در سال ۲۰۰۰ همچنان از مایکروسافت انتقاد میکرد. او در سال ۲۰۰۱ این شرکت را «تقریباً بیاهمیت» توصیف کرد! در آن زمان اپل با عرضهی آیتونز، آیپاد و سایر محصولات انقلابی سهم زیادی از بازار را در اختیار گرفته بود. در مقابل، گیتس در اظهارنظرهای خود دربارهی جابز و نوآوریهای اپل موضع ملایمتری داشت و دستاوردهای او را تحسین میکرد. او حتی حالا هم معتقد است که هرگز در اجرای روی صحنه به مهارت استیو جابز نخواهد رسید و از نبوغ او در این زمینه تمجید کرد.
آشتی دو رقیب قدیمی
در سال ۲۰۰۷، جابز و گیتس در کنفرانس All Things Digital با هم روی صحنه حاضر شدند و رابطهای صمیمانه و دوستانهای را به نمایش گذاشتند.
استیو جابز طی دههی ۲۰۰۰، بارها با سرطان جنگید و در سال ۲۰۱۱ برای سومین و آخرین بار از مدیریت اپل کنارهگیری کرد. در سالهای پایانی زندگی جابز، رابطهی او و گیتس دوستانهتر شد و او در ماههای پایانی زندگیش زمانهایی را در کنار گیتس سپری کرد.
گیتس درمورد این دیدارها گفت: «هیچ نیازی به صلح نبود، چون ما اصلا جنگی با هم نداشتیم. ما محصولات فوقالعادهای ساختیم و رقابت بینمان هم همیشه عاملی مثبت بود. چیزی برای بخشیدن وجود نداشت.»
گیتس حالا از دوران آشنایی و همکاریش با جابز با احترام و خاطراتی خوش یاد میکند و میگوید در کنار هم رشد کردهاند و در عین رقابت، همواره برای یکدیگر احترام زیادی قائل بودهاند.